Berichten
Herijking Puccini-beleid
Kan dat niet anders, de inrichting van de grachten?
Het Parool heeft een aardige serie (Kan dat nou niet anders?) over rare miskleunen in de openbare ruimte. De legendarische AT5-serie van Jeroen Henneman en Max Pam De Woestijn leeft van een kwart eeuw geleden lijkt te herleven. Zo kwam het 'meubeleiland' ter sprake (Het Parool, 9 augustus 2022). Daarmee wordt een restruimte tussen de parkeerplaatsen van een paar vierkante meter bedoeld waarop diverse objecten op elkaar zijn gepropt: een boom, een lantaarnpaal, een bankje, een prullenbak, e.d. Om de rest van de gracht te kunnen bestemmen als parkeerterrein. Er blijft zo weinig ruimte over dat het streven naar een ruimtelijk beeld in het gedrang komt.
Het huidige grachtenprofiel werd precies 25 jaar geleden geïntroduceerd - mede naar aanleiding van de kritiek van Henneman en Pam [Historische bestratingen]. De binnenstad was zo verrommeld dat een grote schoonmaak nodig was. Er werd een beleid ontwikkeld om de binnenstad een eenduidige inrichting van hoge kwaliteit te geven met standaardmaterialen als klinkers en natuursteen [Met een nieuw standaard grachtenprofiel het volgend millennium in]. De openbare ruimte in de binnenstad zou een kwaliteit krijgen die past bij het beschermd stadsgezicht. Door stadsdeel Centrum werd het Handboek Inrichting Openbare Ruimte opgesteld: één van zijn grootste wapenfeiten ooit. Er kwam een standaardprofiel, 'het nieuwe standaard grachtenprofiel'. Veel grachten kregen een totale metamorfose. Het was een verademing, vooral door het verdwijnen van al die schots en scheef staande en verroeste paaltjes en het opgeruimde beeld dat er zo ontstond. De monumentale stad werd weer zichtbaar. 'Mooi, schoon en ruimtelijk' was het credo. Het zou twintig jaar duren om de gehele binnenstad aan te pakken. Tot zover wat was beloofd.
Wie de binnenstad vergelijkt met de vorige eeuw kan niet anders dan constateren dat er goede resultaten zijn bereikt. Maar de belofte dat in twintig jaar tijd de hele binnenstad een eenduidig ingerichte openbare ruimte zou krijgen en er een einde zou komen aan de verrommeling werd niet ingelost. Op dit moment heeft ongeveer dertig procent van de binnenstad een inrichting met standaardmaterialen gekregen. Overal ligt nog betonsteen. De afgelopen jaren vindt er nauwelijks nog een herinrichting plaats en bij groot onderhoud wordt het betonsteen gewoon weer teruggelegd. Erger nog, de verrommeling neemt zelfs weer toe door het afwijken van de standaards en ook door slecht of ontbrekend beheer.
Nieuwe problemen dienen zich aan. De auto heeft niet meer het primaat. Er is meer ruimte nodig voor de voetganger. Vorig jaar verscheen een 'inspiratiedocument' waarin stond hoe het zou kunnen worden [VVAB steunt autoparkeervrij maken van een hoofdgracht]. Vooruitlopend op de besluitvorming daarover kwam er een plan voor een herinrichting op de Herengracht met een woonerf-profiel dat niet alleen afwijkt van het standaardprofiel, maar zelfs van het historisch profiel dat altijd was gerespecteerd [Kritische brief over parkeervrije inrichting op de Herengracht]. Het was geen experiment, zei het stadsdeel, maar een bewuste keuze. Dat maakt het nog erger. Elke straat zijn eigen inrichting is vanuit het beschermd stadsgezicht geen goed idee. Daarom is er nu besluitvorming nodig over een nieuw grachtenprofiel, rekening houdend met nieuwe eisen, maar tegelijk ook met bestaande cultuurhistorische waarden.
Hoe moet het nieuwe nieuwe standaard grachtenprofiel eruitzien? Het zou deze keer wel enige eeuwigheidswaarde moeten hebben door aan te sluiten bij het historisch profiel zoals het eeuwenlang - zonder auto's - is geweest. Dus met meer bomen, want de afstand tussen de bomen werd steeds groter gemaakt om meer auto’s te kunnen parkeren. Hou ook rekening met de wens dat het water meer gebruikt zal worden waarvoor het was bedoeld: om mensen en goederen te vervoeren. Meer ruimte voor de voetganger. Daarbij horen ook garanties dat de vrijkomende openbare ruimte niet direct door particulieren wordt geprivatiseerd met terrassen en tuintjes. 'Schoon, mooi en ruimtelijk' was het credo een kwart eeuw geleden. Dat kan worden: 'schoon, mooi en leeg'. Wel zo duidelijk.
Dit artikel werd gepubliceerd door Het Parool op 26 augustus 2022.
(9 augustus 2022)
