Kerkstraat 261 
Adres: Kerkstraat 261
Oud adres: AA702, wijk 58, klein nr. 103, kadaster I1588, verponding 4538
Postcode: 1017GW
Gebouwtype: Koetshuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwjaar: 1671, 1930±
(3 afbeeldingen)
Koetshuis van Keizersgracht 674, in de jaren 30 van de vorige eeuw geheel herbouwd, in een voor die periode kenmerkende stijl, maar schijnfaçade aan de tuinzijde is bewaard gebleven.
In de stadsuitleg van 1663 waarbij de grachtengordel werd aangelegd van de Leidsegracht tot voorbij aan de Amstel werd voorzien in een straat tussen de twee hoofdgrachten Keizersgracht en Prinsengracht met de uitdrukkelijke bedoeling te dienen als een koetshuizenstraat: de kavels aan deze straat vormden vaak één geheel met de kavels aan de grachten waarop grachtenhuizen werden gebouwd. Zodoende kon de tuin worden afgesloten door een koetshuis aan de parallel aan de gracht gelegen achterstraat: de Kerkstraat (soms was er ook nog sprake van een tuinhuis die tegen het koetshuis was aangebouwd). Een voorbeeld van grachtenhuizen met direct daarachter gelegen koetshuizen daarvan is de twee dubbele huizen Keizersgracht 672-674, ontworpen door Adriaan Dortsman.
De koetshuizen zijn dwarshuizen: hun kap ligt evenwijdig aan die van de Kerkstraat. Ze hebben een tuin- en een straatgevel. De tuingevel vormt de architectonische afsluiting van de grachtentuin en waren vaak schijngevels zonder ramen. Op de begane grond werden de paarden en koetsen gestald, op de verdieping woonden de koetsiers en hun families. De zolderverdieping werd meestal gebruikt voor het opslaan van hooi en stro. Als de koets op de Keizersgracht moest worden voorgereden, moest helemaal worden omgereden, via de Vijzelstraat.
Dit koetshuis, oorspronkelijk behorend bij Keizersgracht 674, is niet meer origineel: het is in de jaren 30 van de vorige eeuw geheel herbouwd, in een voor die periode kenmerkende stijl. Echter, de schijnfaçade aan de tuinzijde is wel bewaard gebleven.
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 528069
Adres: Kerkstraat 261
Adressen: Kerkstraat 261 1,2,3,H
Inschrijvingsdatum: 20-11-2006
Redengevende omschrijving: Omschrijving. PAND aan de Kerkstraat, van oorsprong behorend bij het pand Keizersgracht 674. Van het aan de Kerkstraat gelegen pand is alleen de tuingevel van belang; het overige gedeelte van het pand is rond 1925 vernieuwd en voor de bescherming van ondergeschikt belang.
Bakstenen gevel met natuurstenen onderdelen, voorzien van een kolossale Dorische pilasterstelling, kroonlijst met trigliefen en attiek uit 1671 naar ontwerp van Adriaen Dortsman, in het midden (ter plaatse van de middenrisaliet) rond 1730 voorzien van een verhoogde, spiegelboogvormige gevel met klok met ter weerszijden aanliggende allegorische vrouwenfiguren. Het dak met gesmoorde dakpannen heeft twee met tympanen afgedekte dakkapellen. De bakstenen gevel is ter plaatse van de (schijn)loggia voorzien van een invulling tussen de halfzuilen uit ongeveer 1925, met centraal een witmarmeren fontein.
Waardering. Gevel van algemeen belang vanwege de grote architectuurhistorische waarde door het zeventiende-eeuwse ontwerp alsmede door de latere wijzigingen, alsmede van ruimtelijk-functioneel belang vanwege de historische relatie met de tuin en het grachtenhuis.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: september 2016