Keizersgracht 321 
't Rode Huys
Huisnaam: 't Rode Huys
Adres: Keizersgracht 321
Oud adres: KK304, wijk 35, klein nr. 230, kadaster E4007, verponding 1
Postcode: 1016EE
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Lodewijk XV
Bouwjaar: 1650, 1740±
Opdrachtgever: Daniël Sohier
Restauratie: 1942 (A.A. Kok, inwendig), 1958/59 (C.J. Henke, uitwendig)
(12 afbeeldingen)
Huis uit 1650 met renaissance-gevel met bijzonder fraaie bakstenen en voegwerk, oorspronkelijk trapgevel in Amsterdamse renaissance, de ontlastingsbogen zijn nog aanwezig. In 1751 verhoogd, lijstgevel met rechte lijst met trigliefen en dwarsdak. Interieur: marmeren gang in Lodewijk XIV-stijl met reliëfs en draperieën, trapbaluster nagemaakt, aan plafond bovenin trappenhuis een schilderstukje van Jacob de Wit, zaal in Lodewijk XV-stijl met fraaie schouw in Rococo-stijl met boezemstukje, 16de-eeuwse houten plafondbeschildering op vloerdelen op bovenverdieping uit Edam ingebracht in 1942, marmeren fonteintje in de gang ook ingebracht (?).
Keizersgracht 321 is een goed voorbeeld van een laat-17de-eeuws koopmanshuis, waarvan de plattegrond nog aanwezig is (zij het dat later de deur is verplaatst en er een kabinet is gebouwd). Het had oorspronkelijk een trapgevel opgetrokken in rode baksteen en de architectuur is dus voor het bouwjaar 1650 ouderwets te noemen. In 1639 was immers al de classicistische gevel op Keizersgracht 319, hier vlak naast, tot stand gekomen. Het metselwerk is bijzonder fraai (let op het dunne voegwerk). Aangezien het buurhuis 't Witte Huys werd genoemd, kreeg dit huis de bijnaam 't Rode Huys. Overigens was de rode bakstenengevel in de 19de eeuw gepleisterd en dus niet langer zichtbaar, maar de bij de restauratie in 1958 werd de pleisterlaag verwijderd. De gevel bleek toen in een slechte staat, verzakt en beschadigd door roestende ankers, om welke reden hij vermoedelijk was bepleisterd. Bij de restauratie werd de gevel voorzichtig gedemonteerd en opnieuw opgemetseld.
Dat dezelfde opdrachtgever huizen kan laten bouwen met een heel verschillende architectuur blijkt uit dit voorbeeld. In Keizersgracht 319 wonen vanaf 1639 Daniël Sohier en zijn vrouw Marija van Os. Als zijn zuster Susanna weduwe wordt, laat hij in 1650 een huis voor zijn zuster bouwen, direct naast zijn huis. Sohier geeft tegen het einde van de 17de eeuw de schilder Jan van der Heyden opdracht om een schilderij te maken van de twee huizen. Daarop staat mogelijk zijn vrouw op de stoep van het 't Witte Huys. 't Rode Huys valt op door zijn rode kleur temidden van de gevels met bentheimer zandsteen.
In 1716 werd het 17de-eeuwse huis gekocht door Christoffel van Brants (Keizersgracht 317) die het verhuurde en in 1740 verkocht aan Willem van den Bosch. Hij liet het huis grondig verbouwd, waarbij ook een grote achterhuis werd gebouwd. Uit deze periode dateren belangrijke interieuronderdelen. In het achterhuis bevindt zich een fraaie zaal in Lodewijk XV-stijl.
In de 20ste eeuw woonde hier Han van Meegeren, de laatste particulier die het grachtenhuis bewoonde. Daarna werd het woonhuis een kantoor. Achtereenvolgens waren de Nederlandse Houtbond en de Bond van Nederlandse Architecten hier gevestigd.
Gebruikte literatuur:
- 'Grachtenhuis inwendig gerestaureerd'. De Tijd, 22 dec. 1942
- 'Het Rode Huis kwam te voorschijn'. Algemeen Handelsblad, 28 okt. 1958
- Mark Zegeling. Sterke verhalen voor bij de borrel. Alle geheimen achter de gevels van de KLM-huisjes. Amsterdam, 2013: p. 278
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 2309
Adres: Keizersgracht 321
Adressen: Keizersgracht 321
Inschrijvingsdatum: 05-06-1970
Redengevende omschrijving: Pand met gevel, versierd met grote boogblokken (XVIIb), waarvan de bovenste verdieping en de triglyfenlijst plm 1800 zijn aangebracht, evenals de deurpartij.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: september 2020