Weesperstraat 1-39 
Weesperflat
Huisnaam: Weesperflat
Adres: Weesperstraat 1-39
Weesperstraat 3-59 (nieuw adres)
Oud adres: 1: W1, wijk 15, klein nr. 137, kadaster H3664, verponding 6038
3: W580, wijk 14, klein nr. 64, kadaster H4127, verponding 4541
5: W3, wijk 15, klein nr. 135, kadaster H3730, verponding 6040
7: W4, wijk 15, klein nr. 134, kadaster H3729, verponding 6041
9: W5, wijk 15, klein nr. 133, kadaster H3728, verponding 6042
11: W6, wijk 15, klein nr. 132, kadaster H3727, verponding 6043
13: W7, wijk 15, klein nr. 131, kadaster H3726, verponding 6044
15: W8, wijk 15, klein nr. 130, kadaster H3725, verponding 6045
17: W9, wijk 15, klein nr. 129, kadaster H3724, verponding 6046
19: W10, wijk 15, klein nr. 128, kadaster H3723, verponding 6047
21: W11, wijk 15, klein nr. 127, kadaster H3722, verponding 6048
23: W12, wijk 15, klein nr. 126, kadaster H3721, verponding 6049
25: W13, wijk 15, klein nr. 125, kadaster H3720, verponding 6050
27: W14, wijk 15, klein nr. 124, kadaster H3719, verponding 6051
29: W15, wijk 15, klein nr. 123, kadaster H3718, verponding 6052
31: W16, wijk 15, klein nr. 122, kadaster H3717, verponding 6053
33: W17, wijk 15, klein nr. 121, kadaster H3716, verponding 6054
35: W18, wijk 15, klein nr. 120, kadaster H3715, verponding 6055
37: W19, wijk 15, klein nr. 119, kadaster H3714, verponding 6056
39: W20, wijk 15, klein nr. 118, kadaster H3713, verponding 6057
Gebouwtype: Woonhuis
Bouwstijl:
Wederopbouw
Bouwjaar: 1966
Architect: H. Hertzberger
Opdrachtgever: Stichting voor Studentenhuisvesting Amsterdam
(11 afbeeldingen)
Groot flatgebouw met een sterk horizontaal karakter geeft de schaalvergroting weer die in het naoorlogse gemeentebeleid werd nagestreefd. De flat bestaat uit zeven verdiepingen met op elke verdieping twee gangen, waaraan kamers voor studenten liggen. Op de begane grond een galerij en enkele publieke functies zoals een café en een restaurant. Ook de inrichting van de mensa was door Hertzberger ontworpen. Voorbeeld van Post '65 architectuur uit de periode 1966-1990.
Het Wederopbouwplan Weesperstraat (1954) voorzag in de gehele sloop van de smalle historische straat en de vervanging daarvan door een brede vierbaansautoweg met grote kantoorgebouwen. Die snelweg moest doorlopen tot aan het Centraal Station, maar dat ging uiteindelijk niet door (zie: De Grenspaal). Het gebouw van architect Herman Hertzberger (1932) in de Weesperstraat vormt een omslagpunt in de geschiedenis van de architectuur en stedenbouw in Amsterdam. Het gebouw geeft de maat en schaal aan van de nieuwe verbrede Weesperstraat: het gebouw neemt het hele bouwblok tussen de Nieuwe Heren- en Nieuwe Keizersgracht in beslag. Het gebouw kreeg veel kritiek van de Amsterdamse bevolking, maar staat inmiddels op de gemeentelijke monumentenlijst.
Het gebouw, geïnspireerd door Le Corbusier (1887-1965), met op de begane grond een arcade, vormt een omslagpunt in het werk van Hertzberger zelf. Als secretaris van de redactie van het tijdschrift Forum raakte hij beïnvloed door de ideeën van zijn collega Aldo van Eyck. Mede daaraan is een aantal kenmerken te danken die later karakteristiek zouden worden voor zijn architectuur: de opengewerkte en daardoor zeer toegankelijke begane grond, met functies die nadrukkelijk op het stedelijk leven zijn gericht en de woonstraat halverwege de hoogte van het gebouw. Het gebouw, waarvan de bouw al in 1959 begon, maar pas in 1966 werd opgeleverd, bestaat uit studentenkamers, met gemeenschappelijke functies op de begane grond, namelijk een mensa (een studentenrestaurant), een café met terras, een boekenwinkel en een studentencentrum (voor de ASVA). Hertzberger ontwierp het gebouw in samenwerking met architect Tj. Hazewinkel. Merk het contrast op de Nieuwe Keizersgracht tussen de horizontaal gerichte verdiepingen en de verticaal gerichte grachtenhuizen daarnaast op (Nieuwe Keizersgracht 15-17-19). Dit contrast wordt verzacht door de overgang in bouwhoogte naar die van de grachtenhuizen. Aan de zijde van de Nieuwe Keizersgracht is een aanpassing gemaakt aan de bouwhoogte van de grachtenhuizen ernaast: dit is gerealiseerd door het onderste bouwdeel langer te maken.
Hertzberger zei er zelf het volgende over: "We hebben gewonnen met een ontwerp dat eigenlijk behoorlijk saai was. Vervolgens vond ik dat het anders moest en heb ik iets gedaan wat wel het vermelden waard is: ik heb de vierde verdieping, op grachtenhuishoogte, waar wooneenheden voor gehuwde studenten moesten komen, opengewerkt. Door het inbrengen van een straat, geïnspireerd op de verhoogde galerijen van de woningen van Michiel Brinkman in Spangen, werd het gebouw niet alleen veel interessanter, maar probeerde ik bovendien iets van de hoogtemaat van de oude stad in dit principieel te hoge gebouw binnen te brengen. Dit halverwege de hoogte open werken van een gebouw om het op het niveau van de stad een identiteit te geven, is een belangrijk thema geworden. Alles bij elkaar, is het gebouw een statement geworden waarin veel dingen uit mijn verleden samenkwamen: de invloed van Le Corbusier en van Aldo van Eyck, de toegankelijke begane grond, de handreiking van het gebouw naar de stad, of meer nog: de verknoping met de stad, door zijn geleding en zijn proporties, gebruikmakend van de les van Spangen. Tegelijkertijd is het gebouw een reactie op een forse ingreep in de stad (de aanleg van de nieuwe Weesperstraat)."
Gebruikte literatuur:
- Maarten Kloos. Hertzberger's Amsterdam. Amsterdam, 2007
- Inventarisatie architectuur post-'65. Amsterdam: Bond Heemschut, 2019
Monumentenstatus: GM
Monumentennummer: 206043
Adres: Weesperstraat 3-59
Adressen: Weesperstraat 5-59
Inschrijvingsdatum: 07-06-2005
Redengevende omschrijving: Het studentenhuis was het eerste grote werk van architect H. Herzberger, in samenwerking met Tj. Hazewinkel en H.A. Dicke. Het prijswinnend ontwerp dateert van 1959, terwijl de bouw in 1966 werd voltooid. De studentenflat is vanuit de binnenstad gezien het eerste grote gebouw dat aan de Weesperstraat verrees. Het gerealiseerde gebouw werd geheel anders uitgevoerd dan het bekroonde ontwerp. De flat bestaat uit een betonconstructie van twee langgerekte bouwvolumes op pijlers. De verhoogde en terugliggende verdieping aan de straat bevatte oorspronkelijk het hoofdkwartier van de ASVA, een mensa, een boekhandel en een caf_ met terras. De bovenbouw bood accommodatie aan 250 studenten. Op de vierde verdieping, op nokhoogte van de aansluitende grachtbebouwing, werd een moderne galerijstraat aangebracht. Stoepen met entrees, niveauverschillen, doorgangen, trappen, bankjes, indirecte verlichting en gemeenschappelijke voorzieningen beoogden een omgeving waarbinnen het individu zich thuis zou voelen.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: maart 2024